10.SINIF TÜRK EDEBİYATI TEST – 9

Yalnız zaman olur bazı akşamlar 

Bir kadın çehresi, yanarken camlar
Bir lahza belirir loş aynalarda

1. Bu dizelerde geçen, ‘yanarken camlar’ sözünde, aşağıdaki açıklamalardan hangisine uygun bir söz sanatı vardır?
A) Bir durumu, gerçekte olduğundan daha üstün gösterme
B) Bir sözü benzetme amacıyla başka bir söz yerine kullanma

C) Birden çok anlamı bulunan bir sözcüğü uzak anlamıyla kullanma
D) insanlara özgü bir niteliği cansız varlıklara aktarma
E) Bir olguyu, gerçek nedeninin dışında, haşa giden bir nedene bağlama

Nedir can kim anı sen nazenin canane vermezler

Sana aşık olanlar yoluna cana ne vermezler

2. Bu dizelerde olduğu gibi, söylenişleri bir, anlamları ayrı iki sözü bir arada bulundurma sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A)Cinas       

B)Hüsn-i talil  

C)Teşhis 

D)Tevriye    

E)İntak

3. Aşağıdaki dizelerin hangisinde zengin kafiye kullanılmıştır?
A) Ağaçlar kökünden kopacak gibi, 

    Bir türlü dinmiyor başlayan tipi
B) Çınla ey coşkun deniz, kayalıklarda çınla

     Sar bütün kumsalları o dolaşık saçınla
C) Kardır yağan üstümüze geceden
     Yağmurlu, karanlık bir düşünceden
D) Dağlar, omuz omuza yaslanan dağlar

     Sular karınca paslanan dağlar
E) Kervan yürür peşi sıra düşemem
     Yıldız akar uçsam da yetişemem

4. (1) Dik, sarp bir doruğa tırmanan bir dağcıyı andırıyor deneme yazarı. (Il) Yamaçta ayağını koyacağı bir yer arıyor. (III) Elleriyle tutunacak bir yer seçiyor. (IV) İpini takacağı bir kaya parçası gözlüyor; adım adım tırmanıyor, sınaya sınaya yükseliyor. (V) Tepede, ulaştığı noktada, bir dağcı gibi güven duygusu sarıyor içini.
Yukarıdaki cümlelerin hangilerinde benzetmeye yer verilmiştir?
A)I. ve III.         

B)I. ve V.     

C)II. ve III.  

D)II.ve IV.        

E)IV. ve V.

5. Aşağıdakilerin hangisinde bir kinaye ‘vardır?                                                                                                                                                                                                                                                                      A) Gönül sevdiğinden soğur / Görülmeyi görülmeyi
B) Gölgesinde dinlendiğim / Koca çamlar yerinde mi
C) Şu karşıma göğüs geren / Taş bağırlı  dağlar mısın
D) Elbet bir devasız dertten / Doğan göz bir zaman ağlar                                                                                                                                                                                                                                              E) Uçtu kuşların kervanı / Her biri bir dala gider

6. Aağıdakilerin hangisinde tam uyak vardır?
A)  Çiğdemin, menekşen kokar
     Güzeller göğsüne takar
B)  Kuş olsam gezsem havayı
     Arayıp bulsam yuvayı
C) Geldim o dost ilinden
     Koka koka gülünden
D) Birin bilir birin bilmez
     Bu dünya kimseye kalmaz
E) Arı vardır uçup gezer
    Teni tenden seçip gezer

7. Çocuğun birine sormuşlar:
— Ne olacaksın?
— Adam olacağım, demiş.

Çocuğun bu soruya verdiği cevap aşağıdakilerden hangisine örnek olabilir?

A) Benzetme     

B) kinaye  

C) Tenasüp     

D) Mecaz-ı mürsel        

E) Hüsn-i talil

8. Adam, elini uzattı; tam onu koparacağı sırada  mor menekşe: ‘Bana dokunma’ diye bağırdı.
Bu cümledeki en belirgin öz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Teşbih      

B) Tezat    

C) istiare  

D) kinaye      

E) intak

I. Kutadgu Bilig, didaktik bir eserdir ve eserde aruz ölçüsü kullanılmıştır.

II. Divan ü Lügati’t Türk, Arap yazarlar tarafından hazırlanılmıştır.

III. Atabetü’l Hakayık, Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır.

IV. Divan-ı Hikmet, Türkçenin kaside nazım şekliyle yazılmış ilk eseridir.

9. Numaralanmış cümlelerin hangi ikisinde verilen bilgiler yanlıştır?

A) I-II       B) II-IV         C) III-IV        D) I-IV        E) II-III

10. İlk Türk şairleri, sözlü edebiyat devrinde destanlardan başka şiirler de söylemişlerdir. Bu ilk çağlar edebiyatına destan devri edebiyatı denmesi, bu devirde her şeyden çok destan söylenmiş olmasındandır. O kadar ki bu devrin destan dışında söylenen şiirlerinde bile, az çok destan çeşnisi vardır.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenemez?                

A) İlk Türk şairleri, daha çok destan söylemişlerdir.

B) İlk çağlar edebiyatına destan devri edebiyatı denilmiştir.

C) İlk çağlarda bütün şiirler destansı bir havayla söylenmiştir.

D) Daha çok destan söylendiği için ilk çağa destan devri denmiştir.

E) Sözlü edebiyat devrinde bütün şiirler destan nazım biçimiyle söylenmiştir.

11. Aşağıdaki kavram-anlam eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? 

A) Dergâh: Tarikattan olanların barındıkları ibadet ve törenler yaptıkları yer

B) Derviş: Bir mürşide bağlanarak ondan tasavvuf yollarını öğrenen, onun gösterdiği yolda ilerleyen kimse

C) Tasavvuf: Allah’ın niteliğini ve evrenin oluşumunu vahdet-i vücut anlayışı ile açıklayan dinî felsefî akım

D) Mecazî Aşk: Allah dışındaki varlıklara değil, Allah’a du-yulan aşk

E) Mürşit:Bir tarikata girerek, onun yasa ve törelerini der-vişlere anla tan kimse

12. Edebiyat tarihinin asıl konusu eserler ve kişilerdir. Fakat, bir edibin  yetişmesi ve bir eserin yazılması, tesadüfle olmaz. Edebî eserler bir  toplumdaki çeşitli olayları yansıtan aynalar gibidir.Belirli zamanlarda, millet hayatına tesir eden, maddî ve manevî olaylar vardır. Vatan değişmesi, göçler, din, iktisadi, siyasi, teknik olaylar toplumda olduğu  gibi onun aynası olan edebiyat üzerinde de derin izler bırakır.                         

Bu parçada, aşağıdakilerden hangisinden söz edilmemiştir?

A) Edebiyat toplumdaki olayları yansıtan bir aynadır.

B)  Bazı maddî ve manevî olaylar millet hayatını derinden etkiler

C) Vatan değişmesi, göçler, din ve iktisadî, siyasî, teknik olayla  toplum  hayatını  etkiler                                                                                                

D)  Edebiyat tarihi; sadece eserleri ve o eserlerin sanatçısını inceler.

E)  Bir eserin yazılması, bir edibin yetişmesi tesadüfe bağlı değildir.

13. Aşk hikâyelerinde ve uzun konuların işlendiği şiirlerde “mesnevi” nazım şeklinin kullanılmasının nedeni  aşağıdakilerden hangisidir?

A) Aruz kalıplarının çok zengin olması

B) Her beyti kendi içinde kafiyeli olduğundan uyak sıkıntısı çekilmemesi

C) Şairlerin mesneviyi çok sevmeleri

D) İran şairlerinin de bu nazım şeklini tercih etmeleri

E) Mesnevilerin sıradan bir nazım şekli olmaması

14. Ahmet Yesevi için aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?

A) On birinci yüzyılın ikinci yarısında Türkistan’da doğdu.

B) Küçük  yaşlarda  İslami  ilimleri  ve  Arapça  ile  Farsçayı öğrenerek kendini yetiştirdi.

C) Tasavvuf yolunu tutarak Yesevi tarikatını kurdu.

D) Hikmet adını verdiği şiirlerini aruz ölçüsüyle yazdı.

E) Hz. Peygamber’in yaşı olan 63’ten sonraki hayatını yerin altında geçirdi. 

15. MS. 8. yüzyılda Göktürkler tarafından yazılmıştır. Gök-türk yazıtlarını Tonyukuk, Kültigin ve Bilge Kağan Yazıtları oluşturmaktadır. Her üç yazıtta da devlet adamlarının milletine hesap vermesi görülüyor. Bilinen  ilk  yazılı  metinler

                                                                                                     I

  olması, ulusal bir vasiyetname olması,  nutuk türünde olması, Türk tarihine ışık

                              II                                         III                             IV

tutması ,   ilk şiir örnekleri olması  Göktürk Anıtlarının en belirgin

                                V

özelliklerindendir.

Bu parçada numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) V                B) IV            C) III            D) II              E) I

16. Sözlü edebiyatta yiğitlik, aşk, tabiat gibi konuları işleyen şiirlere…..,devlet büyüklerinin ölümü üzerine duyulan acıyı dile getirmek için söylenen şiirlere….., bu tür şiirlerin divan edebiyatındaki karşılığına ….., dönemin kısa ve özlü sözlerine …..denir.

Bu parçadaki boş yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) koşuk-sagu-mersiye-sav

B) koşma-ağıt-sagu-sav

C) koşuk-ağıt-sagu-mersiye

D) koşuk-yuğ-mersiye-sav

E) koşma-sagu-ağıt-sav

17. Aşağıdakilerin hangisinde bulunan söz sanatı, parantezde yanlış verilmiştir?

 A) Acılarım acılarım benim

     Çiçeğe durmuş badem ağaçları. (teşbih)

B) Ben garip çizgilerle uğraşırken baş başa,

    Rastlamıştım duvarda bir şair arkadaşa. (mecaz-ı mürsel)

C) Beni bende demen bende değilem

    Bir ben vardır bende benden içeri. (tekrir)

D) Gezdiren yer yer seni

     Arşa çıksan âkıbet yer yer seni (cinas)

E) Şu karşıma göğüs geren

    Taş bağırlı dağlar mısın (tevriye)  

18. İslamiyet öncesi sözlü dönemle ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?                                 

A) Koşuklarda aşk ve doğa, sagularda ölüm, destanlarda ise kahramanlık konuları işlenmiştir.        

B) Eserler cönk denilen kitaplarda toplanmıştır.

C) Şiirlerde nazım birimi dörtlük, ölçü ise hece ölçüsüdür.                                

D) Şiirlerde aşk, tabiat, ölüm gibi konular işlenmiştir.

E) Kam, baksı, şaman gibi insanlar kültür hayatında çok etkilidir.   

19.  Yeme kul hakkını ateştir, nardır

       Ayırma milleti hepisi birdir

       Kötünün yanında iyi de vardır

       Enine boyuna ölçüp biçersen

Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?  

A) Tam uyakla yazılmıştır.

B) Benzetmeye başvurulmuştur.

C) 6+5 durakla söylenmiştir.

D) Koşma nazım biçimiyle yazılmıştır.

E) Konusu bakımından didaktiktir.

20. Aşağıdakilerin hangisinde hüsn-ü talil sanatı kullanılmamıştır?

A) Seni seyretmek için gül bahçesinin yolunda

     İki yanda durur selviler dizi dizi

B) Sen gelmiyorsun diye

     Açmıyor güllerim bak

C) Ayağının toprağına ulaşmak için

     Başını taştan taşa vurur avare su

D) Güneş seni görüp de utandı

     Bulutların ardına saklandı

E) Kara dutum, çatal karam çingenem

     Nar tanem, nur tanem bir tanem

21. Aşağıdakilerin hangisinde “soyut bir kavram, somut bir nesneye “ benzetilmiştir?

A) Harami gibi yoluma

     Aykırı inen karlı dağ

B) Yağmur çiseliyor / Korkarak

     Yavaş sesle /  Bir ihanet konuşması gibi   

C) Ayı postlarından kürkleri İznikli çömlekçilerin

     Gemi direkleri gibi sağlam yalnızlıkları

D) Oysa balık gibiydi Ursula

     Bir sarı çiğdem gibi severdim 

E) Ve asi bir su gibi teslim oluşun ve beyazlığın

     Ki dokunamıyorum bile

22. Aşağıdaki dizelerin hangisinin uyağı farklıdır ?

 A) Yedi göllerde yedi iklim yaşadık

       Mutluyuz öylesine fakat ne yazık

B) Gelmez bir daha böyle bir sonbahar

      İnsan o saltanatı bir defa yaşar

C) Dillerde eski sevdaların tadı

      Herkes ömrünü yeniden yaşadı

D) Taşına, toprağına şiirler katmış

      Yeryüzünde böyle bir cennet yaratmış

E) Bakarken bir ağaca dalgın dalgın

      Duyduk hüznünü solan sonbaharın

23. Aşağıdakilerden hangisinde edebiyatımızın devirlere ayrılmasında kullanılan ölçütlerden biri değildir?
A) Dil anlayışı        

B) Dini hayat
C) Dilbilimcilerin istekleri    

D) Dil coğrafyası
E) Kültürel farklılaşma

24. Edebiyatımızda “Hikmet” türünde şiiri olan ilk şair kimdir?
A) Yunus Emre         

B) Ahmet Yesevi
C) Kaygusuz Abdal   

D) Pir Sultan Abdal                       

E) Gülşehri

25. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet etkisindeki Türk destanlarından değildir?
A)Satuk Buğra Han        

B)Danişment Gazi

C)Battal Gazi                  

D)Edige                      

D)Oğuz Kağan Destanı           

26. Aşağıdaki edebiyat dönemleri ile onlara ait olan nazım biçim ve türleri eşleştirilirken hangisinde yanlışlık yapılmıştır?
A)Âşık edebiyatı - Semai
B)Sözlü edebiyat- Koşma
C)Anonim edebiyatı- Türkü
D)Divan edebiyatı-gazel
E)Tekke edebiyatı- İlâhi

27.Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet’ten önceki Türk hayatına ve edebiyatına ait bir kavram değildir?

A) Şölen          

B) Sagu        

C) Yuğ                                

D) Koşma         

E) Sığır

28. Aşağıdakilerden hangisi yapma destanın özelliklerinden biridir?
A) Bu destanların şairi belli değildir.
B) Bir şairin destan havasında kaleme aldığı epik şiirlerden oluşur.
C) Doğup yayılma, derlenip yazıya geçirilme gibi evrelerden geçer.
D) Bu destanların ilk söyleyenleri belli değildir.
E) Bu destanlarda olağanüstü olaylara yer verilmez.

29. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında ölen kişilerin arkasından söylenen şiirlere ne ad verilir?
A) Koşma             B) Mani             C) Sagu    
            D) Ninni             E) Sav

I. Göktürk alfabesi ile yazılmıştır.                                                            

II. Tonyukuk, Bilge Kağan, Kül Tigin adına dikilen üç tane yazıttır.

III. Türklerin İslamlığı kabul ediş serüvenini anlatır.

IV. Türk edebiyatının ilk yazılı örneklerindendir.                                         

V. Hunlarla Çinlilerin mücadelesini anlatır.             

30. Numaralanmış cümlelerde, Göktürk Yazıtlarıyla ilgili verilen bilgilerden hangileri doğrudur?                                                                     

A) I-II-IV                    

B) I-II-III                       

C) I-II-V                   

D) II-III-IV                 

E) II-III-V                                                                                                                                                   

1.B	16.A
2.A	17.E
3.B	18.B
4.B	19.A
5.C	20.E
6.B	21.C
7.B	22.C
8.E	23.C
9.B	24.B
10.E	25.D
11.D	26.B
12.D	27.D
13.B	28.B
14.D	29.C
15.A	30.A